O kształtowaniu muzeum sztuki. Przestrzeń piękniejsza od przedmiotu [ISBN 978-83-60353-31-8]
Autor: Marek Pabich
„Przedmiotem moich rozważań nie jest historia budynków muzealnych ani szczegółowa analiza przemian, jakim podlegały, ale próba wydobycia najistotniejszych zjawisk, które wpłynęły na ich kształtowanie, a w dotychczasowej literaturze nie znalazły właściwego dla siebie miejsca. Dwuwymiarowość postrzegania muzeum sztuki jako budynku o określonym kształcie oraz siedzibie instytucji publicznej spełniającej ważne funkcje społeczne i kulturowe, stawia przed projektującym architektem trudne zadania i zmusza do pytań. Jak kształtować przestrzeń muzealną środowiska, w którym znajdzie się dzieło sztuki? Jak wyznaczyć granice autonomii — czy neutralności — twórcy muzeum i twórcy sztuk (tradycyjnych czy wizualnych), którego dzieła są eksponowane? Czy kształt przestrzenny budynku muzealnego może stanowić konkurencję dla wystawianych w nim prac? Czy istnieje równowaga i harmonia między budowlą i jego przestrzenią wewnętrzną — jako miejscem ekspozycji? Jak możemy je odnaleźć? Geometria: porządkuje i definiuje czy ogranicza? Jak architektura wpływa na postrzeganie dzieł sztuki? Co na ten temat myślą architekci, a co kuratorzy muzealni? Gdzie znajduje się granica równowagi między „nowym” i „starym” w adaptacjach dawnych budynków? Jak artysta postrzega budynek muzealny w chwili, gdy włącza się do projektu?
Problematyka muzealna to nie tylko sprawa kształtowania przez architekta przestrzeni muzealnej — oraz tworzenia środowiska, w którym znajdzie się dzieło sztuki. To także ogniska zapalne polemik i sporów, które nie zawsze są konstruktywne, ale potrzebne i należy na nie zwrócić uwagę. Dlatego artysta przez fakt, że jego prace, dla których tworzy się ramy przestrzenne sal ekspozycyjnych, stają się przedmiotami muzealnymi jest dla mnie niezwykle istotnym uczestnikiem dyskusji, jaka toczy się wokół instytucji muzeum i jego kształtu. Dla pełnego zobrazowania tych poglądów przytaczam więc wypowiedzi pracowników muzealnych i dyrektorów zarządzających muzeami — oraz krytyków architektury.”
[ze Wstępu]
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Od powstania instytucji muzeum publicznegodo początków współczesnej architektury muzealnej
Architektura muzeum sztuki — narodziny i pierwsi twórcy
-
Powstanie instytucji muzeum publicznego
-
Myśl teoretyczna i pierwsze koncepcje projektowe
Kamienie milowe w architekturze muzealnej XIX wieku
- Dulwich Picture Gallery, 1811
- Altes Museum, 1830
- Alte Pinakothek, 1836
Nowe spojrzenie na architekturę muzealną
- Odwrót od tradycji
- Wielkie dyskusje i nowatorskie projekty
- Nowy porządek
Rozdział 2. Nowa organizacja drogi zwiedzania
Le Corbusier — ruch płynny jak rzeka
Frank Lloyd Wright — pyrrusowe zwycięstwo
Kontynuatorzy
- Philip Johnson
- Edward Larrabee Barnes
- James Stirling
- Richard Meier
Rozdział 3. Mistrzowie światła
Louis Kahn — przyjaciel światła
Mario Botta
Tadao Ando — szogun betonu
Peter Zumthor
Rozdział 4. Miejsca ciszy
W harmonii z przyrodą
Muzeum parkowe
Podporządkowanie kolekcji
Pawilony
W symbiozie z techniką
Rozdział 5. Budynek jako eksponat
Muzeum jak rzeźba
Muzeum jak twierdza
Muzeum jako obraz miasta
Rozdział 6. Różne aspekty geometrii
Dominacja bryły
Japońskie kompozycje mityczne
Rozdział 7. Adaptacje i rozbudowy. Ograniczenia i wyzwania
Adaptacje
- Zasada kontrastu
- Dyskretne interwencje — obiekty przemysłowe
- Rekonstrukcja
- Nowoczesność przebudowana
Rozbudowy
- W nowym duchu
- Dialog z tradycją
- Realizacje milenijne
- Zmagania z przestrzenią
Rozdział 8. Postawy i poglądy artystówa nowy kształt muzeum i jego przestrzeni
Nowe wizje i cele muzeum sztuki
Propozycje artystów
Muzea „trzeciej generacji”
Współpraca z architektem
Konsekwentny powrót do porządku – przykład Szwajcarii
